30 lat od podpisania Traktatu z Maastricht. Co dalej z Unią Europejską?
Po zakończeniu zimnej wojny państwa wchodzące w skład Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej postanowiły pogłębić procesy integracyjne. Właśnie w tym celu powstał Traktat z Maastricht (nazwa oficjalna dokumentu to Traktat o Unii Europejskiej). Ta bezterminowa umowa międzynarodowa została parafowana w dniu 11 grudnia 1991 roku, a podpisana 7 lutego 1992 roku. Wspomniany dokument wszedł w życie 1 listopada 1993 roku i stanowił krok milowy na drodze integracji Europy. Traktat o Unii Europejskiej powołał do życia m.in. Unię Europejską. Umowa oznaczała także ściślejszą współpracę w ramach polityki zagranicznej oraz wymiaru sprawiedliwości, a także zbudowała podwaliny do wprowadzenia wspólnej waluty euro.
Właśnie temu traktatowi była poświęcona konferencja naukowa pt. „30 lat po Traktacie z Maastricht, co dalej z Unią Europejską?”, która odbyła się w dniu 13 listopada 2023 r. na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Pierwszy panel dotyczył wyzwań wynikających z pogłębiania procesu integracji europejskiej. Dr hab. Piotr Tosiek, stwierdził, że sytuacja geopolityczna kilkadziesiąt lat temu była bardziej skomplikowana niż dzisiaj. Wspomniany Traktat z Maastricht budził takie same wątpliwości wśród państw ówczesnych wspólnot europejskich, jakie mają obecni członkowie Unii Europejskiej. Te obawy dotyczyły m.in. utraty suwerenności państw. Unia Europejska nie stała się państwem ani nie uzyskała atrybutu suwerenności. Państwa członkowskie z kolei nie przestały być państwami, a jedynie samoograniczyły swoją suwerenność. Wtedy powstała nowa koncepcja teoretyczna zwana „nową międzyrządowością”. Według niej wejście w życie Traktatu z Maastricht, a następnie Traktatu z Lizbony, spowodowało wręcz wzmocnienie państw członkowskich, m.in. przez to, że strategiczne decyzje są podejmowane przez Radę Europejską.
Dr hab. prof. Paweł Turczyński, zaznaczył, że uczynienie z Unii Europejskiej silnego i znaczącego gracza na arenie międzynarodowej, wymuszałoby bardzo głęboką integrację. W najbliższej perspektywie nie jest to możliwe. Należy rozpocząć długi i żmudny proces tworzenia tożsamości europejskiej, która może się pojawić z biegiem czasu u młodego pokolenia. Profesor stwierdził także, że jeszcze długo będziemy orientować się na państwa narodowe, ponieważ w naszej ocenie one lepiej chronią nasze interesy aniżeli organizacje międzynarodowe.
Prof. dr hab. Zbigniew Czachór natomiast podzielił się swoją opinią na temat roli Polski w rozszerzaniu UE. Podkreślił, że UE zawsze opierała się na pragmatyzmie, konsensusie i kompromisie.
Drugi panel dotyczył wyzwań związanych z kryzysem migracyjnym, instrumentalizacją migrantów i pełnoskalowej agresji na Ukrainę. Dr Katarzyna Chrostowska-Malak zaakcentowała priorytety w krajowej polityce migracyjnej w warunkach członkostwa Polski w UE. Ponadto podkreśliła, że obecny kryzys migracyjny bezpośrednio dotyczy granic Polski, a problemy, które wywołują masową migrację, leżą w krajach ich pochodzenia.
Dr Robert Staniszewski z kolei zaprezentował diagnozę poświęconą życiu oraz planom obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w wyniku działań wojennych (po 24.02.2022). Zaprezentował także formy wsparcia oferowane Ukraińcom oferowane przez polskie instytucje.
Organizatorami konferencji były następujące podmioty: Polskie Towarzystwo Studiów Europejskich O. Lubelski, Fundację Konrada Adenauera w Polsce, Instytut Nauk o Polityce i Administracji KUL, Stowarzyszenie Edukacji i Badań Międzynarodowych ERIA, Team Europe Direct przy Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Polsce, EUROPE DIRECT Lublin, Koło Naukowe Stosunków Międzynarodowych KUL, Koło Naukowe Bezpieczeństwa Narodowego KUL.
„Artykuł sfinansowany ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Unia Europejska ani Komisja Europejska nie ponoszą za nie odpowiedzialności”.
