Lubelski Urząd Wojewódzki obchodzi 105 urodziny

Gmach przy ul. Spokojnej 4 ma prawie tyle lat, co lubelska administracja rządowa. I chociaż od dawna jest siedzibą Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie, to jednak początkowo jego historia nie była związana z tą instytucją.

Przetoczyła się historia…

Formalne powołanie Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego odbyło się na mocy ustawy tymczasowej z 2 sierpnia 1919 roku, ale organizacja działalności administracji trwała faktycznie dłużej.

>>> CZYTAJ TAKŻE: Do lubelskiej fabryki wróciły samoloty (foto)

„Od dnia 15 lutego 1920 roku Urząd Wojewódzki rozpoczyna oficjalne czynności. 16 lutego br. o godz. 10 rano J.E. biskup lubelski odprawi w kościele misjonarskim mszę z powodu rozpoczęcia czynności przez Urząd Wojewódzki” – tak pisała wtedy lokalna gazeta „Ziemia Lubelska”. Pierwszym wojewodą lubelskim został Stanisław Moskalewski.

Początkowo siedzibą urzędu była kamienica przy ul. Niecałej 14, gdzie obecnie znajduje się Miejski Urząd Pracy w Lublinie. Część wydziałów mieściła się też w dawnym Pałacu Lubomirskich przy placu Litewskim 3. W okresie międzywojennym pod tym adresem znajdowało się również mieszkanie wojewody. Do obsługi mieszkańców zatrudnionych zostało 50 urzędników, ale ze względu na pojawiające się potrzeby z czasem ich liczbę zwiększono do 150.

Z kolei gmach przy ul. Spokojnej 4 został zaprojektowany i wybudowany w latach 1923–1925 przez Ignacego Kędzierskiego z przeznaczeniem dla Izby Skarbowej. 1 stycznia 1926 r. administracja skarbowa mogła już zająć pomieszczenia nowego lokum. Pozostała w nim przez kolejne lata, aż do wybuchu II wojny światowej.

Ciekawostką architektoniczną jest, że przy okazji oddania do użytkowania gmachu Izby Skarbowej, wybuchł skandal. Tematem zainteresowała się wtedy lubelska prasa – „Głos Lubelski” i „Ziemia Lubelska” – i rozpisywała się o wielu błędach i wadach, a nawet nadużyciach materialnych: „Tajemnice Izby Skarbowej w świetle opinii urzędowej”, „Niedbalstwo i partactwo przedsiębiorców”, „Skarb Państwa zabezpieczono przed stratami”. Za nieprawidłowości obwiniano architekta Ignacego Kędzierskiego oraz władze miasta, a sprawa trafiła nawet do prokuratury. Takie informacje podaje na stronie internetowej Teatru NN Łukasz Kijek w: Zdarzyło się… w lubelskiej architekturze.

Warto nieco uwagi poświęcić architektowi i budowniczemu gmachu przy ul. Spokojnej 4, bo była to postać bardzo ważna dla rozbudowującego się wtedy miasta. Kędzierski został do Lublina ściągnięty w 1920 roku z Krakowa, gdzie pracował od kilku lat. 7 października mianowano go architektem miejskim, a następnie naczelnikiem Wydziału Budowlanego Zarządu Miasta. Ruchem budowlanym kierował do 1937 r., skupiając wokół siebie wielu młodych, znanych później architektów.

Pierwszym zrealizowanym przez niego lubelskim projektem było Bobolanum, Studium Misyjne Jezuitów przy Alejach Racławickich (dzisiejszy szpital wojskowy). Kędzierski zaprojektował także dwie szkoły: średnią szkołę zawodową żeńską przy ulicy Spokojnej (1928) oraz Miejską Szkołę Powszechną na Czwartku, obecnie LO nr IV (1924). Jego autorstwa jest również wiele innych projektów na terenie województwa lubelskiego.

Zaraz po Bobolanum powstała siedziba Izby Skarbowej. Zaprojektowana została na planie prostokąta z dwoma dziedzińcami umieszczonymi w środku oraz półkolistą Salą Kolumnową w części centralnej od strony zachodniej. Był to budynek trójkondygnacyjny, pokryty dachówką, z niewielkim pięcioosiowym wysuniętym z lica ryzalitem, zwieńczonym przyczółkiem. Fasadę ożywiały zastosowane elementy zdobnicze w postaci półkolumn o kompozytowych głowicach, kanelowanych trzonach, profilowanych bazach w części centralnej, schodkowego zwieńczenia z tarczą herbową i godłem Polski, wypukłego boniowania wokół niektórych okien pierwszej kondygnacji oraz otworu wejściowego, nisz z wazami wypełnionymi elementami roślinnymi.

Autor projektu swobodnie posługiwał się historycznymi elementami zdobniczymi znanymi w architekturze, dążąc do zharmonizowania nowo powstałego obiektu i starej zabudowy. Świadomie wykorzystywał charakterystyczne detale budownictwa lokalnego do dekoracji wnętrza budynku. Pierwotne elementy wystroju architektonicznego zachowały się do dnia dzisiejszego. Można je podziwiać w części klatek schodowych, holów głównych czy Sali Kolumnowej.

Gmach Izby Skarbowej pomyślany został tak, aby pomieścić strefę obsługi klientów oraz lokale mieszkalne, przeznaczone dla urzędników. Zgodnie z przekazem ustnym, interesantów przyjmowano w Sali Kolumnowej, która obecnie jest reprezentacyjnym miejscem urzędu. Z tego względu, że była to nieruchomość zaprojektowana dla administracji skarbowej, jedno z pomieszczeń przeznaczone zostało na skarbiec. Prowadziły do niego ciężkie drzwi, których zamknięcie wymagało udziału nawet kilku osób. Warto również dodać, że skarbiec zachował się do dnia dzisiejszego i jest nie lada atrakcją dla zwiedzających urząd uczniów i mieszkańców.

Władze województwa użytkują gmach przy Spokojnej od czasu zakończenia II wojny światowej. W latach 1956–1958 budynek rozbudowano według projektu architekta Jerzego Czaczyńskiego, dostawiając dwa skrzydła od północy i południa.

Nieruchomość przy ul. Spokojnej 4 jest interesująca nie tylko ze względu na walory estetyczne, ale również dlatego, że historia obiektu łączy się ściśle z organizacją administracji na ziemiach polskich po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku oraz z historią naszego kraju. Można bez przesady stwierdzić, że była świadkiem współczesnej historii.

Podczas okupacji hitlerowskiej mieściła się tutaj siedziba gubernatora. Budynek pamięta także czasy Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, władzy ludowej do 1989 r., czasu zrywu „Solidarnościowego”, częściowo wolnych wyborów oraz pierwszych wolnych wyborów. Przez jego wnętrza przewinęło się wiele znanych postaci.

>>> CZYTAJ RÓWNIEŻ: W Lublinie powstaje nowy szlak koziołków

Ślady przeszłości ciągle odnajdywane są w murach lubelskiego urzędu, ale z pewnością jeszcze sporo tajemnic pozostaje do odkrycia.

Obchody 105-lecia Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego

Obchody 105-lecia LUW LUW rozpoczęły się w czwartek 13 lutego, od uroczystej gali, na którą wojewoda Krzysztof Komorski zaprosił m.in. byłych wojewodów i dyrektorów generalnych urzędu. Z kolei w piątek 14 lutego w Sali Błękitnej LUW odbędzie się Akademia Jubileuszowa, a w czerwcu planowane są Dni Otwarte. Na zwiedzających będą czekać atrakcje przygotowane z myślą o całych rodzinach, m.in. gry terenowe, które pozwolą „poczuć” klimat urzędu.